مقدمه:
با سلام به همه ی همراهان گرامی آراز پردازش کیا. امروز در گفتمان اقتصادی قصد داریم در مورد ارز و نرخ ارز و همچنین تقاضای ارز بحث کنیم. پس با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید:
تعریف سیاست های پولی و مالی در اقتصاد
شاخص کلان اقتصادی ( تولید ناخالص ملی)
شاخص کلان اقتصادی (تولید ناخالص داخلی)
آشنایی با مفاهیم پایه و اولیه ی اقتصادی
شاید کلمه ارز به گوش شما هم آشنا باشد اما دقیقا فرق آن را با پول نمیدانید. اصلا به کدام پول ها ارز گفته می شود؟ ارز در واقع همان پول است .
اما تفاوت های اساسی دارد که یادگیری این تفاوت ها به ما کمک می کند .تا بیشتر با مسائل اقتصادی جهان آشنا شویم. ما عادت کرده ایم که تمام اسکناس ها و سکه های موجود در جهان را پول خطاب کنیم.
اما در واقع پول فقط به وسیله های مبادلاتی گفته می شود که ارز ذاتی دارند .و در هر جای جهان ارزششان یکی است. مثلا سکه هایی که از طلا، نقره و مس ساخته شده اند در هر جای جهان ارزش مساوی خواهند داشت.
در نتیجه این پول هایی که به صورت اسکناس استفاده می شود پول نیست بلکه ارز است. امروزه معاملات ارزی در صرافی ها انجام می گیرد و چنان اهمیتی پیدا کرده است .که بسیاری از کشور های جهان از جمله ایران سامانه های نظارتی مانند سناریت را برای نظارت بر مبادلات ارزی ایجاد کرده اند.
ارز به چه معناست؟
تمامی اسکناس های موجود در جهان ارز نامیده می شوند. ارز ها در واقع کاغذهای بی ارزشی هستند. که به صورت قرار دادی توسط دولت ها به آن ها ارز داده می شود.
این کاغذها خود بی ارز هستند اما توسط دولت ارز دار می شوند. این ارز ها به صورت قرار دادی به عنوان پول یک کشور به حساب می آِیند.
و مردم آن کشور نیز می پذیرند که از طریق این پول مبادلات کالا انجام شود. این ارز ها می توانند به عنوان سرمایه نیز ذخیره شوند.
ارز یک واسطه مبادلاتی است که اکثر مردم فکر می کنند پول است. این برگه های بی ارزش مقیاس محاسباتی، قابل معاوضه و تقسیم پذیرند.
ارز در ایران به چه معناست؟
به پول کشور های خارجی ارز گفته می شود . بنابراین در ایران ، ین ، یورو ، درهم و …. ارز می باشند.
نرخ ارز :
نرخ ارز عبارت است از ارزش یک واحد پول خارجی برحسب پول داخلی . مثلا اگر یک دلار برابر با 9000ریال باشد ،می گوییم نرخ ارز 9000 ریال است . البته نرخ ارزهای مختلف متفاوت است . اگر نرخ دلار از 9000ریال به 9500 ریال افزایش یابد ،
گفته می شود که دلار تقویت و ریال تضعیف شده است .
نرخ ارز چگونه تعیین می شود ؟
اکنون این سوال پیش می آید که نرخ ارز چگونه تعیین می گردد؟ چرا و چگونه نرخ های ارز تغییر می کند ؟
دلیل تقویت یورو در مقابل دلار و ارزهای دیگر در سالها اخیر چه عاملی بوده است ؟
دو نظام یا سیستم ارزی در دنیا و جود دارد :
1- نظام ارز ثابت :
در این نظام ، نرخ ارز توسط دولت تعیین می شود و اجازه داده نمی شود که نرخ ارز تغییر کند.
اگر نرخ ارز بخواهد بالا رود ، دولت ، ارز می فروشد و با عرضه ارز در بازار از افزایش نرخ آن جلوگیری می نماید.
اگر نرخ ارز در حال کاهش باشد، دولت اقدام به خرید نرخ ارز می نماید تا از کاهش آن جلوگیری نماید.
تا قبل از سال 1971 بیشتر کشورها دارای نظام ارز ثابت بودند . ولی از سال 1971، نظام ارزی بیشتر کشورها به نظام ارز شناور تغییر کرد.
در ایران نیز تا قبل از سال 1369 ، نظام ارز ثابت بود.
2- نظام ارز شناور :
در این نظام ارزی ، نرخ ارز همانند کالا های دیگر ، توسط عرضه و تقاضای ارز تعیین می شود. اگر تقاضای ارز افزایش یابد ، نرخ ارز افزایش می یابد و اگر عرضه ارز افزایش یابد ، نرخ ارز کاهش می یابد.
اگر دولت هیچگونه دخالتی در بازار ارز نداشته باشد ، نظام ارز شناور پاک و اگر دولت دخالت های محدود و موردی در این بازار انجام دهد ، به نظام ارز شناور هدایت شده یا آلوده معروف می باشد.
در نظام ارز شناور ،نرخ ارز به عرضه و تقاضای ارز بستگی دارد . بنابراین باید به بررسی عوامل موثر بر عرضه و تقاضای ازر بپردازیم مشخص کنیم که چگونه نرخ ارز تغییر می کند.
دلایل تقاضای ارز :
چرا افراد ارز (پول خارجی مثلا دلار ) تقاضا برای ارز به دلایل زیر صورت می گیرد :
1- واردات کالاها و خدمات :
اگر بخواهیم از کشور آلمان کالا وارد کنیم به یورو احتیاج داریم . اگر بخواهیم برای تفریح به ترکیه برویم به لیر ترکیه احتیاج داریم و اگر برای تحصیل یا مقاصد پزشکی به انگلستان می رویم به پوند انگلستان احتیاج داریم . بنابراین هر چه واردات کالاها و خدمات بیشتر پول های خارجی (ارز) بیشتری تقاضا می شود .
2- سرمایه گذاری در خارج کشور :
اگر بخواهیم در کشور های خارجی سرمایه گذاری نمائیم ، (مثلا کارخانه احداث نمائیم ، سهام شرکت های خارجی را خریداری کنیم .
و یا در بانک های خارجی سپرده گذاری نمائیم .) به ارز احتیاج داریم . هر چه سرمایه گذاری در خارج از کشور بیشتر باشد، تقاضای ارز نیز بیشتر خواهد بود .
3- سایر موارد :
عواملی مثل وام دادن به خارجیان ، سفته بازی و….. نیز میتواند باعث تقاضای ارز شود . معمولا تقاضای ارز با نرخ ارز رابطه معکوس دارد مثلا اگر نرخ ارز افزایش یابد ، کالاهای خارجی گران می شوند ، واردات کاهش می یابد.
فرض کنید که یک پیراهن خارجی 20دلار است. اگر نرخ دلار 900 تومان باشد، بنابراین خارجی برابر با 18000 تومان خواهد شد .
حال اگر نرخ دلار به 1000 تومان افزایش یابد ، پیراهن خارجی در داخل کشور به 200000 تومان خواهد رسید.
که به دلیل افزایش قیمت آن تقاضای آن کاهش می یابد.
در نمودار روبرو e نرخ ارز و $ مقدار دلار (بعنوان یک ارز ) می باشد.
اگر عواملی بجز نرخ ارز ، باعث افزایش تقاضای ارزز شود ، به انتقال منحنی تقاضای ارز به سمت راست و اگر باعث کاهش تقاضای ارز به سمت راست و اگر باعث کاهش تقاضای ارز شود . به انتقال منحنی تقاضای ارز به سمت چپ منجر می گردد .
مثلا فرض کنید که در آمد ملی افزایش یابد . با افزایش در آمد ملی ، واردات کالاها و خدمات افزایش یابد تقاضای برای ارز افزایش می یابد.
ومنحنی تقاضا به سمت راست انتقال می یابد . اگر عوارض گمرکی برای کالاهای واردتی افزایش یابد ،
کالاهای وارداتی گران میشوند و باعث کاهش واردات می شود و تقاضای ارز به سمت چپ انتقال می یابد.
برگرفته از :
سایت: alirezaxchange.com
کتاب اصول اقتصاد (دکتر محسن نظری)